Czym jest notarialne poświadczenie dziedziczenia
Akt Poświadczenia Dziedziczenia, w skrócie APD, jest dokumentem sporządzanym przez notariusza, który formalnie stwierdza, kto, na jakiej podstawie (ustawy lub testamentu) oraz w jakich udziałach dziedziczy spadek po zmarłym.
Instytucja notarialnego poświadczenia dziedziczenia zagościła w polskim porządku prawnym w 2008 roku, stanowiąc dogodną alternatywę dla tradycyjnego, sądowego trybu stwierdzania nabycia spadku. Należy bowiem pamiętać, że choć samo nabycie spadku następuje ex lege, czyli z chwilą śmierci spadkodawcy, to dla celów dowodowych i obrotu prawnego niezbędne jest uzyskanie formalnego tytułu. Posiadanie takiego dokumentu, jednoznacznie potwierdzającego prawa do masy spadkowej, jest nie tylko korzystne z powodów praktycznych, ale wręcz obligatoryjne przy wielu czynnościach, jak choćby przy sprzedaży odziedziczonej nieruchomości.
Zasadniczą przewagą ścieżki notarialnej jest brak właściwości miejscowej. W przeciwieństwie do postępowania sądowego, gdzie jurysdykcję ma sąd ostatniego miejsca zwykłego pobytu zmarłego, akt poświadczenia dziedziczenia może sporządzić dowolny notariusz na terytorium Polski. Dla spadkobierców oznacza to znaczną wygodę, gdyż mogą załatwić formalności w kancelarii dogodnej dla siebie.
Poświadczenie dziedziczenia u notariusza a stwierdzenie nabycia spadku w sądzie
Podstawową różnicą jest czas i tryb procedowania. Postępowanie sądowe, choćby nieprocesowe, bywa długotrwałe – wymaga złożenia wniosku, wyznaczenia terminu rozprawy i oczekiwania na uprawomocnienie się postanowienia.
Notarialne poświadczenie dziedziczenia jest procedurą niemal natychmiastową. Jeżeli spadkobiercy dysponują kompletem wymaganych dokumentów, całą procedurę można przeprowadzić podczas jednej wizyty w kancelarii. Notariusz sporządza dokumenty, rejestruje akt w Rejestrze Spadkowym i wydaje spadkobiercom zarejestrowane wypisy, które stają się skuteczne z chwilą rejestracji. Jest to rozwiązanie dedykowane sytuacjom, w których nie ma sporu co do kręgu spadkobierców.
Warunki niezbędne do sporządzenia aktu – wymóg pełnej zgody
Notariusz może sporządzić notarialny akt poświadczenia dziedziczenia tylko wtedy, gdy spełnione są określone warunki ustawowe. Najważniejszym z nich jest brak jakiegokolwiek sporu między osobami roszczącymi sobie prawa do spadku.
Kancelaria Notarialna może przeprowadzić postępowanie wyłącznie wtedy, gdy wszyscy potencjalni spadkobiercy (zarówno ustawowi, jak i testamentowi) są zgodni co do kręgu uprawnionych i wysokości udziałów. Jeżeli między stronami istnieje konflikt, notariusz musi odmówić dokonania czynności, a jedyną drogą pozostaje postępowanie sądowe. Ponadto, poświadczenie może dotyczyć wyłącznie spadków otwartych po 1 lipca 1984 roku.
Kto musi stawić się w kancelarii – wymóg jednoczesnej obecności
Do sporządzenia aktu poświadczenia dziedziczenia obligatoryjna jest jednoczesna obecność wszystkich osób, które mogą być brane pod uwagę jako spadkobiercy ustawowi oraz testamentowi. Muszą oni osobiście stawić się w Kancelarii Notarialnej Tomasza Sodela w celu złożenia oświadczeń do protokołu dziedziczenia.
Jeżeli osobiste stawiennictwo którejś z osób jest niemożliwe (np. z powodu pobytu za granicą), może ona działać przez pełnomocnika. Należy jednak pamiętać, że pełnomocnictwo do udziału w tej czynności musi być sporządzone w formie aktu notarialnego i precyzyjnie określać zakres umocowania.
Dokumenty potrzebne do sporządzenia aktu poświadczenia dziedziczenia
Skompletowanie właściwej dokumentacji jest kluczowe dla sprawnego przebiegu planowanych czynności notarialnych. Choć każda sprawa wymaga indywidualnej analizy, istnieje podstawowy katalog dokumentów, o które poprosi Notariusz. Zachęcamy do wcześniejszego kontaktu z Kancelarią, aby precyzyjnie ustalić ten zestaw.
Osoby reprezentujące strony umowy kupna/sprzedaży domu powinny mieć ze sobą nastepujące informacje i dokumenty:
Niezbędne informacje
– imiona i nazwiska, imiona rodziców,
– PESEL
– stan cywilny oraz ewentualnie oficjalny dowód na istnienie małżeńskiej umowy majątkowej,
– adres zamieszkania (ew. również adres do doręczeń jeżeli jest inny aniżeli adres zamieszkania),
– rodzaj dokumentu tożsamości (dowód osobisty, paszport, karta pobytu, inne), jego numer i termin ważności
– obywatelstwo
Potrzebne dokumenty
- dokumenty tożsamości osób stawających przed notariuszem,
- odpis aktu zgonu spadkodawcy,
- zaświadczenie o numerze PESEL spadkodawcy (organ wydający – np. Urząd Miasta)
- testament spadkodawcy (jeśli został sporządzony)
- odpisy aktów stanu cywilnego spadkobierców:
– skrócone odpisy aktów urodzenia
– skrócone odpisy aktów małżeństwa (akt małżeństwa w przypadku małżonka spadkodawcy oraz dzieci, które zmieniły nazwisko po wstąpieniu w związek małżeński) - numer ksiąg wieczystych, jeżeli w skład spadku wchodziły nieruchomości.
Przebieg czynności u notariusza – protokół dziedziczenia
Sporządzenie APD jest procesem dwuetapowym, choć odbywającym się zazwyczaj jednego dnia.
- Protokół dziedziczenia – jest to pierwsza, obligatoryjna czynność. Notariusz, działając podobnie jak sąd, spisuje w formie protokołu zgodne oświadczenia wszystkich stawających osób. Oświadczenia te dotyczą m.in. danych spadkodawcy, kręgu spadkobierców, istnienia lub braku testamentów oraz tego, czy ktoś wcześniej spadek przyjmował lub odrzucał.
- Akt Poświadczenia Dziedziczenia – na podstawie zebranych dokumentów i zgodnych oświadczeń zawartych w protokole, notariusz sporządza właściwy akt, w którym stwierdza krąg spadkobierców i ich udziały.
Dziedziczenie ustawowe a testament – podstawa powołania do spadku
Notariusz w pierwszej kolejności ustala, czy spadkodawca pozostawił testament (lub testamenty). Jeżeli tak, i jeżeli testament jest ważny, a spadkobiercy nie kwestionują jego treści, dziedziczenie odbywa się na jego podstawie.
Jeżeli spadkodawca nie sporządził testamentu, zastosowanie znajduje dziedziczenie ustawowe, uregulowane w Kodeksie cywilnym. Notariusz, na podstawie aktów stanu cywilnego, ustala krąg spadkobierców zgodnie z porządkiem dziedziczenia (w pierwszej kolejności małżonek i zstępni, czyli dzieci, a w ich braku dalsi krewni). Wyjaśniamy Państwu szczegółowo zasady dziedziczenia ustawowego w Państwa konkretnej sytuacji.
Oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku
Spadkobierca ma 6 miesięcy (od dnia, w którym dowiedział się o tytule swego powołania) na złożenie oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku. Jeżeli termin ten jeszcze nie upłynął, a oświadczenia nie były składane, należy je złożyć obligatoryjnie przed lub w trakcie spisywania protokołu dziedziczenia.
Notariusz wyjaśnia stronom skutki przyjęcia spadku wprost (z pełną odpowiedzialnością za długi) oraz przyjęcia z dobrodziejstwem inwentarza (z ograniczeniem odpowiedzialności do wartości odziedziczonego majątku). Brak oświadczenia w terminie jest obecnie równoznaczny z przyjęciem spadku z dobrodziejstwem inwentarza.
Rejestr Aktów Poświadczenia Dziedziczenia (RAP)
Aby APD nabrał mocy prawnej, musi zostać zarejestrowany, co Notariusz czyni niezwłocznie po sporządzeniu aktu.
Po zarejestrowaniu w centralnym Rejestrze Spadkowym, zawierającym spis notarialnych aktów poświadczenia dziedziczenia sporządzonych po 01.03.2009 r. oraz sądowych stwierdzeniach nabycia spadku wydanych po 08.09.2016 r., dokument ten staje się publicznym dowodem praw do spadku i jest równorzędny w mocy prawnej z postanowieniem sądu o stwierdzeniu nabycia spadku. Umożliwia on spadkobiercom podejmowanie wszelkich czynności prawnych, np. sprzedaż odziedziczonego mieszkania czy zmianę wpisów w księgach wieczystych. Rejestracja zapobiega także wielokrotnemu poświadczaniu dziedziczenia po tej samej osobie.
Akt poświadczenia dziedziczenia – koszt notariusza w 2025 roku
Wysokości opłat za czynności notarialne podejmowane w Polsce przez notariuszy reguluje Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości w sprawie maksymalnych stawek taksy notarialnej. Warto podkreślić, że wartości określone w rozporządzeniu są maksymalne, i w przypadku każdej planowanej czynności notariusz określi taksę notarialną na podstawie analizy dokumentów konkretnej sprawy.
W zakres kosztów ponoszonych u notariusza przy sporządzaniu notarialnego aktu poświadczenia dziedziczenia wchodzą:
- 100 zł za sporządzenie protokołu dziedziczenia,
- 50 zł za sporządzenie aktu poświadczenia dziedziczenia,
- 50 zł za sporządzenie oświadczenia o przyjęciu spadku – od każdej osoby składającej oświadczenie,
- 200 zł za protokół poszukiwania testamentu.
- taksa notarialna za wypisy – 6 zł od każdej rozpoczętej strony.
Całkowity koszt jest sumą powyższych składowych, powiększoną o podatek VAT.
Notariusz Tomasz Sodel – sprawne załatwienie spraw spadkowych w Szydłowcu
Przeprowadzenie postępowania spadkowego jest niezbędne do uregulowania Państwa spraw majątkowych. W Kancelarii Notarialnej Tomasza Sodela podchodzimy do tych czynności z pełnym profesjonalizmem, zapewniając sprawny przebieg procedury i udzielając wyczerpujących wyjaśnień co do jej skutków prawnych.